Struinroute Heesseltsche Uiterwaarden
De Heesseltsche Uiterwaarden zijn overloopgebied van de Waal. Bij hoog water kan het dus voorkomen dat je er niet in kunt. Maar de rest van het jaar is dit de toplocatie in de gemeente West Betuwe om heerlijk te struinen en te genieten van planten, dieren en mooie vergezichten.
We beginnen onze tocht op het terrein van de oude steenfabriek van Heesselt, die hier tot 1974 stond. Waar vroeger hard gewerkt werd, kun je nu heerlijk ontspannen in Theetuin River Lounge.
Ruimte voor de Rivier
Loop eerst zo dicht mogelijk langs het water. Tussen 2016 en 2019 is hier ruim 2 miljoen (!) kubieke meter grond verplaatst, in het kader van het project Ruimte voor de Rivier. De doelen – veiligheid en het bevorderen van nieuwe natuur – zijn ruimschoots bereikt.
Nevengeulen
De langzaam stromende nevengeulen zijn ondieper gemaakt en zijn aantrekkelijk voor de voortplanting van vissen. Ook het dode hout in de nevengeul heeft tot doel om de onderwaternatuur een handje te helpen.
Kleine plevier. Foto: Stephan Sprinz
Vogelrijkdom
Dit heeft tot gevolg dat een aantal vogelsoorten hier goed gedijt, zoals het visdiefje, de aalscholver en zelfs de visarend. De zeearend is tegenwoordig ook geen zeldzaamheid meer. In het dynamische rivierenlandschap leven ook pioniervogels en opportunisten, zoals de oeverzwaluw en de kleine plevier. Deze laatste is een vaste gast, die je vaak zenuwachtig langs de waterlijn ziet rennen. Hoe klein ze ook zijn: plevieren ondernemen elk jaar een gigantische reis vanuit Afrika om in ons land de zomer door te brengen.
De veldleeuwerik broedt ook in dit gebied. De mannetjes maken spectaculaire zangvluchten. Eerst klimmen ze tot een hoogte van wel honderd meter, waarna ze luid zingend omlaag vliegen om in de buurt bij het vrouwtje te landen. Vroeger was deze vogel algemeen, maar sinds 1960 namen de aantallen met 95% af. Daarmee is deze soort een van de grootste slachtoffers van de intensieve landbouw.
We vervolgen langs de nevengeul met aangrenzende rij knotbomen. Deze is tijdens de graafwerkzaamheden behouden. De steenuil huist er nog steeds.
Grote grazers
De runderen en paarden zorgen er door begrazing voor dat het gebied open blijft. Hun gezonde mest draagt bij aan allerlei voedsel voor planten, insecten en vogels. De runderen die hier rondlopen zijn Herefords. Een groot voordeel van dit ras is dat ze ook in de winter in het gebied kunnen leven. Ze worden dan verplaatst naar de terp bij de voormalige steenfabriek. Hier staan ze veilig voor eventueel hoog water.
Tip: Houd minimaal 25 meter afstand van de dieren. Laat jij hen met rust, dan doen ze jou ook niets.
Experiment
We komen bij de nieuwe loopbrug, ook bij hoger water te gebruiken. De langsdam vlakbij Opijnen is daar in de jaren ’90 door Rijkswaterstaat neergelegd als experiment met verschillende soorten verharding. Het loopt niet altijd even makkelijk! De dam wordt veel gebruikt door vissers en recreanten. In het achterland voelen ganzen en andere watervogels zich thuis.
Na weer een bruggetje komt het keerpunt. Loop hier weer in oostelijke richting. Zelfs tijdens de dijkwerkzaamheden kan je hier passeren.
Een pasgeboren konik-veulentje
Koniks
De Koniks lijken veel op de laatste wildlevende paarden van Europa. Er zijn twee kuddes, die altijd afstand van elkaar bewaren. De paardengroep bestaat meestal uit één hengst en een aantal merries, waarvan één merrie de groep leidt.
Stroomdalflora
De grondsoort in deze uiterwaard varieert van rivierklei aan de dijk tot zand op de Waalstrandjes. Dit zorgt ook voor een variatie aan planten. Een opvallende verschijning is de Doornappel, een zeer giftige plant uit de nachtschade familie, die hallucinaties teweeg kan brengen. Het meest opvallend zijn de stekelige vruchten, waaraan de plant zijn naam ontleent.
Oud sluisje
Dit sluisje wordt nog steeds gebruikt om water door te laten. Na hoogwater wordt het dichtgezet om water in het gebied te houden (tegen droogte in de zomer).
Spaans anker
Het anker dat je tegenkomt is van een Spaans schip dat hier honderden jaren geleden schipbreuk heeft geleden. Bij de graafwerkzaamheden was dit één van de spectaculaire vondsten.
Via de drijvende brug kunnen we de strang oversteken en weer teruglopen naar Theetuin River Lounge.
