’t Broek Waardenburg, de ruige hoek van West Betuwe

Op de zolder van een oude boerderij ontvangen boswachters Ian Deeben en Jeroen Tromp (Staatsbosbeheer) ons. We bevinden ons in ‘t Broek (ofwel: nat land) bij Waardenburg, in de oksel van de snelwegen A2 en A15. Er zijn nauwelijks andere oorspronkelijke komgronden waar de ruilverkaveling aan voorbij is gegaan.

Een oude poldermolen, ooit gebouwd om het gebied droog te malen, werkt nu in omgekeerde richting: hij houdt het water vast en bewaart het drassige karakter. De combinatie van komkleibodem en deze hoge waterstand maakt de weilanden in de winter tot een moeras. Gedurende de zomermaanden bloeien overweldigend veel bloemen, waaronder echte koekoeksbloem en grote ratelaar.

De gronden van ‘t Broek worden verpacht aan boeren, maar de natuur heeft hier voorrang. Dit gebeurt in een groot gedeelte van het gebied al sinds begin jaren ‘60. Stroken uitgebloeide planten blijven staan, en zijn een toevluchtsoord voor insecten.

Het dierenleven
Rust en beschutting maken dit gebied tot een geliefde plek voor een grote kudde reeën, waarvan het aantal schommelt rond de 40 tot 50 dieren. Volgens de boswachters gebeurt het vrijwel nooit dat je hier géén ree ziet.

Kleinschalige landschapselementen, zoals een heel oude knotwilgenrij die door het gebied slingert, zorgen voor contrast in het landschap. In het voorjaar, wanneer het land nog kletsnat is, verandert het in een paradijs voor hongerige weidevogels. Honderden grutto’s maken hier een tussenstop tijdens hun trektocht.

Eeuwenoude eendenkooien
Ooit stond dit stuk Rivierenland vol met eendenkooien, tussen Gorinchem en Tiel waren er wel honderd. Deze werden gebruikt in een tijd vóór het vuurwapen zijn intrede deed. Het vangen van eenden in eendenkooien was de enige manier om deze te kunnen eten. In ‘t Broek liggen drie restanten van kooien, waaronder de meer dan 500 jaar oude Waardenburgse eendenkooi, die nog steeds in gebruik is.

Energietransitie
Waar je ook loopt, de windturbines zijn altijd te zien. Vier van de elf turbines bij knooppunt Deil staan in ‘t Broek. En dat heeft voor- en nadelen. Vogels verliezen soms hun leven door de draaiende wieken. Maar met de extra middelen die op deze manier vrijkwamen werd een waardevol plasdras-gebied gecreëerd. En de reeën, die rusten uit tegen deze eigentijdse ‘boomstammen’.

Laarzenpad
Om het gebied echt goed in ons op te nemen, liepen wij struingidsen het laarzenpad (4,2 km). In de winter is het een modderige uitdaging, laarzen zijn dan onmisbaar. Mooi zijn de eikvarens die groeien in de knotwilgen en natuurlijk de eendenkooien. Echt een aanrader, dit rondje!