Lezing vlinderman Nicky Castricum: Tuinieren voor meer vlinders

Nicky Castricum (van vlindertuin Mot in Mokum en de Ontheemtuin) woont inmiddels in Culemborg en geeft natuureducatie. Laatst was ik daarbij.

We begonnen met de Kleine Vos, die een tekening van een vossenstaartje bovenaan zijn vleugel heeft. Tien jaar geleden was deze soort algemeen voorkomend, nu zie je hem weinig meer. Hij overwintert in camouflagekleuren tussen houtstapeltjes. In de lente gaan alle vlinders op zoek naar nectar en vliegen op alle bloeiende planten in hoog, kruidenrijk grasland. De bloeiende katjes van wilgen zijn favoriet in het vroege voorjaar. Elke vlinder heeft zijn eigen baltsdans. Bij de Kleine Vos gaat het mannetje achter het vrouwtje zitten (na een soms urenlange achtervolging) en trommelt met zijn antennes op de vleugels van het vrouwtje. Het duurt vaak een tijd voordat het vrouwtje toegeeft en de paring plaatsvindt. De eitjes worden op brandnetelblad gelegd, de enige plant die de rups kan verteren. In juni eten de rupsen zich vol, eind juni verpoppen ze zich.

De meeste poppen en rupsen worden opgegeten, slechts een klein deel wordt uiteindelijk vlinder. Nicky: “ Het nut van vlinders (in allerlei stadia) is dat ze voedsel zijn voor andere dieren.”

De zomer is een makkelijke tijd voor vlinders. Ze rusten dan vaak, waardoor je ze weinig ziet. Het is belangrijk dat er in de herfst nog voldoende nectar voor ze is, bijv. van bloeiende klimop of duifkruid. Kleine vossen leven een jaar.

Bij vlinders denken we vaak aan bloemen. Voor rupsen zijn waardplanten van groot belang. Op onderstaande website staan soorten die voor vlinders/rupsen essentieel zijn. De citroenvlinder heeft bijv. echt een vuilboom nodig voor zijn rupsen. Voor Koolwitjes zijn, je raadt het al, koolachtige planten essentieel.

Het Oranjetipje overwintert als pop. Vrouwtjes leggen ongeveer 140 eitjes, één eitje per plant. De rupsen eten zaden van pinksterbloemen, die zijn er maar kort. Deze zaden zijn er weinig; de rupsen eten ook elkaar op om te overleven.  Het Oranjetipje vliegt vroeg in ’t voorjaar en korte tijd. Deze soort is lang in het verpoppingsstadium.

Nog een paar punten:

Tip van Nicky over het zaaien van inheemse planten: Bloemrijke mengsels doen het vaak het best op zand. Op een rijke grond krijgt gras snel de overhand.

Nachtvlinders zijn er nog veel meer dan dagvlinders, in Nederland meer dan 1.000 soorten. Ze verpoppen bijna allemaal onder de grond.

We onderschatten hoeveel gif overal in zit. Natuurlijk in intensieve landbouwgebieden, maar ook in veel planten die wij in grote tuincentra kopen. Dit is uiteraard funest voor insecten.

Kortom: Ik vond het boeiend het leven van een vlinder in alle stadia te bespreken. Dat doet me des te meer beseffen dat we ook moeten zorgen voor goede overwinterplekken en rupsenplanten. Vlinders lijken vrolijk rond te fladderen, we zien er helaas steeds minder. Goed dat Nicky op het laatst ook wees op het vele gif dat in onze omgeving terecht is gekomen. Dat is de grootste oorzaak van de achteruitgang. Dus (hartenkreet van Nicky): koop inheemse, gifvrije planten! Tips voor kwekerijen staan op ondergenoemde website.

Voor meer informatie en vlinderinspiratie: https://www.vlindertuinmotinmokum.nl/

Tekst: Emmie Nuijen